Fizjoterapia, ruch i ćwiczenia są podstawowym sposobem radzenia sobie ze sztywnością mięśni, zarówno łagodnej jak i ostrej postaci.
Programy ćwiczeń aktywnych i rozciągających uzgadniane z fizjoterapeutą i lekarzem powinny być tak opracowane, by pacjent był w stanie wykonywać je w domu samodzielnie,
z pomocą członków rodziny czy opiekuna.
Tego typu leczenie przynosi najwięcej korzyści, gdy stosuje się je regularnie.
Przed rozpoczęciem nowej serii ćwiczeń czy zastosowaniem nowej metody leczenia zawsze należy skonsultować się z odpowiednim specjalistą. Pozwoli to na uniknięcie wielu niebezpieczeństw
i uzyskanie pewności, że dana terapia nie wyrządzi więcej szkody niż pożytku.
Gdy pacjent nie może aktywnie poruszać określoną częścią ciała, przydatna może być pomoc osoby, która ćwiczenia wykona "za nas".
Są to tzw. ćwiczenia bierne, polegające na tym, że druga osoba porusza zgiętą kończyną pacjenta w celu rozciągnięcia mięśni i utrzymania ruchomości w stawie.
Fizjoterapeuta może pomóc opiekunowi w opanowaniu właściwych technik.
Ćwiczenia zakresu ruchu
Zakres ruchu oznacza ruchomość w danym stawie. Szeroki zakres ruchu oznacza, że ruchomość w danym stawie jest pełna. Ograniczony zakres ruchu oznacza,
że w danym stawie możliwy jest tylko niewielki ruch.
Ćwiczenie mające na celu utrzymanie maksymalnej ruchomości stawów przynoszą podwójne korzyści: zmniejszają napięcie mięśni i zapobiegają
ewentualnym konsekwencjom braku ruchu, jak zesztywnienie stawów.
|
W ciężkich przypadkach dochodzi do unieruchomienia stawu, co w konsekwencji powoduje trudności w utrzymaniu higieny i prawidłowej postawy ciała.
W takiej sytuacji fizjoterapeuta może zaproponować aktywne lub bierne ćwiczenia dostosowane do możliwości chorego i pozwalające uniknąć tych problemów.
Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia późniejszych zaburzeń w przypadku sztywności mięśni, ważne jest, aby rozpocząć program ćwiczeń możliwie szybko.
Rozciąganie
Obok ćwiczeń zakresu ruchu, ćwiczenia rozciągania mięśni także zapobiegają wystąpieniu powikłań. W warunkach prawidłowych mięśnie pracują, rozciągając się i kurcząc,
wydłużając się i skracając, podczas ruchów ciała.
Sztywne lub spastyczne mięśnie mogą przez dłuższy czas trwać nieruchomo w stanie skurczu. Z czasem prowadzi to do bólu mięśni lub ścięgien łączących je z kośćmi. Środkiem zapobiegawczym
jest codzienne rozciąganie mięśni w celu ich wydłużania.
Delikatny ucisk lub głaskanie
Czasem delikatny ucisk lub głaskanie mięśnia wystarczy, by poprawić efekt ćwiczeń zakresu ruchu oraz rozciągania mięśni. Taki łagodny dotyk może ukoić nerwy przekazujące sygnały
i rozluźnić mięsień, co pozwala go bardziej rozciągnąć lub wykonać większy ruch.
Wzmacnianie
Mięśnie nieużywane z powodu napięcia, skurczów czy innych objawów stwardnienia rozsianego, z czasem słabną. Utrudnia to wykonywanie codziennych czynności i poruszanie się.
Ćwiczenia wzmacniające, które niekiedy polegają na dźwiganiu lub przenoszeniu ciężarków, mogą temu zapobiec.
Techniki relaksacji i oddychania
Ćwiczenia fizyczne, aby spełnić swoją funkcję, powinny być wykonywane spokojnie i rytmicznie. Pomagają w tym techniki relaksacyjne oraz głębokie oddychanie,
takie jak stosuje się w ćwiczeniach tai - chi.
Można ich nauczyć się z książek, kaset lub podczas specjalnych zajęć czy kursów.
Zapisując się na kurs warto wyjaśnić nauczycielowi swoje potrzeby, aby miał on świadomość ewentualnych zmian, których chory na SM może wymagać. Ważne, aby każde ćwiczenie wykonywać we własnym tempie.
Wysoka temperatura otoczenia
Nie wszystkie osoby z SM źle znoszą gorąco, choć niektóre są na nie szczególnie wrażliwe. Zarówno wysoka temperatura powietrza, jak i przegrzany pokój czy intensywne ćwiczenia mogą wzmagać objawy SM.
Jest to działanie krótkotrwałe - po ochłonięciu objawy cofają się.
Gdy źle znosimy wysoką temperaturę otoczenia, starajmy się nie przegrzewać organizmu. Jest ważne zwłaszcza przed ćwiczeniami i podczas nich. Jeśli się nie przegrzejemy, będziemy mogli dłużej i intensywniej ćwiczyć.
Pomocne są napoje z lodem, odzież chłodząca, przerwy w ćwiczeniu.
Wyniki badań naukowych potwierdzające korzyści płynące ze stosowania technik chłodzących nie są jednoznaczne. Techniki te nie wszystkim mogą pomagać,
ale prawdopodobieństwo, że zaszkodzą, jest znikome. |
Obniżanie temperatury ciała za pomocą chłodnej kąpieli czy odzieży chłodzącej niektórym osobom pomaga czasowo zmniejszyć spastyczność. Stosowanie okładów z lodu, lub zimnych ręczników
na dające dolegliwości grupy mięśniowe złagodzi skurcze lub sztywność.
Również w tym przypadku wyniki badań naukowych nie są jednoznaczne, jednak u niektórych osób ochładzanie organizmu zmniejsza dokuczliwość objawów. Inne osoby z SM, przeciwnie,
odczuwają nasilenie skurczów czy napięcia mięśni w chłodnym otoczeniu.
Ćwiczenia w basenie z ciepłą wodą pomagają im rozciągać i rozluźniać mięśnie
Należy zachować ostrożność podczas stosowania terapii gorącem lub zimnem. Działając zimnem bezpośrednio na skórę lub stosując odzież chłodzącą czy zimną wodę do schłodzenia organizmu trzeba uważać,
aby nie uszkodzić skóry.
Stwardnienie rozsiane może bowiem zmienić sposób odczuwania temperatury, zaburzając czucie. Przed zastosowaniem takich technik. Warto zwrócić się o radę do lekarza lub fizjoterapeuty.
