Po zdiagnozowaniu konkretnego zaburzenia, logopeda może zaproponować sposoby radzenia sobie z nim. Gdy przyczyna trudności w mówieniu są sztywność i skurcze mięśni, można je łagodzić za pomocą leczenia farmakologicznego.
Jednak dla wielu pacjentów walka z zaburzeniami mowy oznacza uczenie się panowania nad nimi i ich korygowanie, a także znalezienie sposobów na to, aby porozumiewanie się i mowa były tak łatwe, jak to tylko możliwe.
Mowa jest głównym sposobem porozumiewania się z ludźmi, więc trudności w mówieniu mogą powodować przygnębienie, frustrację czy rozdrażnienie.
Jeśli pacjent na kłopoty w mówieniu reaguje stresem, lękiem lub niepokojem, specjalista powinien zaproponować dodatkowe sposoby leczenia. Ważne, aby nie ignorować psychicznych aspektów zaburzeń mowy,
ponieważ stres czy niepokój powodują nasilenie problemów.
Zmęczenie, stres czy infekcje sprzejają wystąpieniu problemów z mówieniem. Ważne, by nie poddać się zdenerwowaniu, które może pogłębiać problemy komunikacyjne.
Niekiedy porozumiewanie się ułatwiaja proste zabiegi, takie jak zmiany w otoczeniu. Poniżej wymieniono wybrane techniki, proponowane pacjentom, ich rodzinom, znajomym
i opiekunom w przypadku wystąpienia zaburzeń mowy.
Oczywiście każdy pacjent potrzebuje optymalnej dla niego techniki radzenia sobie z zaburzeniami mowy, dobrze jest więc w każdym przypadku skonsultować się ze specjalistą. Wskazówki dla chorych
- Gdy chcemy coś powiedzieć, nie starajmy się zagłuszać innych hałasów, na przykład telewizora czy radioodbiornika
- Przed rozpoczęciem przekazywania ważnych informacji upewnijmy się, że uwaga słuchacza jest skupiona na nas, i bądźmy przygotowani na ewentualną konieczność powtórzenia komunikatu.
- Czasem, jeśli rozmowa trwa dłużej, mowa w wyniku zmęczenia staje się niewyraźna, wyjaśnijmy więc naszemu rozmówcy, że potrzebujemy przerwy w rozmowie.
- Gdy mamy trudności ze znalezieniem właściwego słowa lub zapamiętaniem, co mieliśmy powiedzieć, należy spokojnie się zastanowić, a w razie potrzeby - zrobić notatki.
- Stosujmy tak zwaną metodę praktycznego porozumiewania się. Polega ona na tym, że nacisk kładziemy na porozumienie, a nie precyzyjne wypowiadanie głosek. Na przykład dobieramy najkrótsze
i najbardziej zwięzłe sposoby wyrażania się, upewniając się, czy słuchacz zrozumiał. Możemy także upraszczać głoski, słowa czy zdania, tak jednak, by przekaz był zrozumiały.
- Poduszki i podpórki z pianki, pomocne w utrzymaniu prawidłowej pozycji ciała przy siedzeniu czy leżeniu, ułatwią nam mówienie. Problemy związane z postawą pomoże nam rozwiązać fizjoterapeuta.
- Logopeda może nam zalecić ćwiczenia oddychania, które umożliwią nam wypowiadanie dłuższych zdań na jednym wydechu. Inne ćwiczenia pomogą rozwiązać problemy związane
z intonacją wypowiadanych zdań i słów oraz wykonywaniem szybkich wdechów pomiędzy zdaniami. Ćwiczenia pozwolą nam zapanować nad oddechem, tak by wykorzystać go w pełni.
- Logopeda może zalecić nam ćwiczenia wzmacniające lub rozluźniające mięśnie, które decydują o napięciu strun głosowych. Trudności w mówieniu związane z głośnością i barwą tonu,
a także zachrypniętym głosem wynikają między innymi z nieprawidłowej pracy strun głosowych.
Mogą one być zbyt napięte lub zbyt luźne. W obu przypadkach pomóc może swoista "fizjoterapia mowy" ukierunkowana na napięcie strun głosowych bądź ich rozluźnienie i separację.
- Inne ćwiczenia, których celem jest poprawa pracy żuchwy, języka i warg, pomagają uzyskać wyraźniejszą wymowę
- Gdy trudności w mówieniu wynikają z tego, że mówimy zbyt cicho, zwiększmy głośność telefonu. Przydatne są też pomoce specjalistyczne. Przykładowo, telefon tekstowy daje możliwość mówienia,
gdy możemy mówić, albo pisania gdy nie możemy. Jeśli musimy przemawiać publicznie, dobrze jest korzystać z mikrofonu.
W ćwiczeniu oddechu pomoże zwykła słomka do napojów, którą wdmuchujemy powietrze do kubka z płynem. Ćwiczenia języka to też oblizywanie warg. |
Wskazówki dla rodziny, przyjaciół i opiekunów
- Zrozumienie trudności z mówieniem drugiego człowieka może pomóc mu w uporaniu się z zaburzeniami i utrzymaniu sprawności porozumiewania się.
- U większości pacjentów z zaburzeniami mowy, wynikającymi z SM, występują czysto fizyczne bariery, zaburzające proces mówienia. Nie należy zakładać, że osoba taka ma trudności w doborze słów czy w zrozumieniu,
co się do niej mówi.
- W rozmowie z osobą z zaburzeniami mowy, należy pamiętać, że mówienie bywa źródłem frustracji lub zmęczenia
- Gdy podczas rozmowy z osobą mającą kłopoty z moą czegoś nie zrozumieliśmy, należy szczerze o tym powiedzieć.
- Zadawanie "pytań zamkniętych" (np. "Czy MS pan /pani ma na myśli
czy też
?") pomaga wykluczyć niejasności i upewnić się, że dobrze zrozumieliśmy rozmówcę.
Większość ćwiczeń została przygotowana z myślą o dzieciach, mającym kłopot z wypowiedzeniem szczególnie trudnych głosek.
Mogą one pomocne dla dorosłych chorych na SM.. |
Wspomagające i alternatywne sposoby porozumiewania się
W przypadku poważniejszych zaburzeń mowy, gdy porozumiewanie się jest poważnie utrudnione, z pomocą przychodzi nowoczesna technika.
Istnieje wiele urządzeń wspomagających lub zastępujących mowę. Urządzenia te pomagają na przykład zamieniać tekst pisany na mowę.
Dobranie odpowiedniego sprzętu zależy nie tylko od zaburzenia mowy, ale także od ogólnej sytuacji pacjenta. Na przykład drżenie lub osłabienie dłoni może wykluczać zastosowanie niektórych urządzeń pomocniczych
wymagających sprawnych rąk lub palców, podobnie zaburzenia wzroku lub poznawcze.
Logopeda powinien zaproponować określone rozwiązania i pomóc pacjentowi nauczyć się z nich korzystać.
|
