SM a zaburzenia mowy

Różne formy zaburzeń mowy dotykają 40 - 50 % chorych Na stwardnienie rozsiane (sclerosis multiplet, SM). U większości z nich jednak zaburzenia są niewielkie, a mowa w pełni zrozumiała.

Trudności w mówieniu mogą się pojawiać i ustępować w ciągu dnia, często trwają zaledwie kilka minut. Bywają też objawem rzutu choroby. Trudności w mówieniu są frustrujące i męczące, gdyż utrudniają kontakt z otoczeniem.

Gdy zaburzenia utrzymują się lub w istotny sposób wpływają na możliwość porozumiewania się, logopedzi zalecają używanie specjalnych urządzeń i sprzętu oraz opanowanie strategii ułatwiających przystosowanie się do nowej sytuacji.

Wielu pacjentów często właśnie wew współpracy z logopedą uczy się radzenia sobie z takimi problemami.

W niniejszej broszurze opisano niektóre uniwersalne techniki, poprawiające wymowę. Mamy nadzieję, że dzięki ich stosowaniu wielu pacjentów z zaburzeniami mowy łatwiej i dłużej zachowa umiejętność słownego porozumiewania się z innymi osobami.

Mowa jest procesem złożonym procesem. Akt mowy obejmuje fizyczne czynności, mające na celu wydobycie dźwięku, oraz myśli i reakcje mózgu, który zawiaduje tymi czynnościami i decyduje, co ma być powiedziane.

Proces ten rozpoczyna się w mózgu, gdzie powstaje sygnał, że chcemy coś przekazać. Dzieje się tak, gdy komuś odpowiadamy lub sami chcemy coś zakomunikować. Wraz z chęcią przekazania czegoś pojawiają się myśli i emocje związane z tym, co chcemy powiedzieć.

Mózg przekształca je w słowa i zdania, a następnie sygnały, które informują mięśnie, jak wytworzyć dźwięk. Cały ten proces myślowy trwa zaledwie ułamek sekundy, więc zazwyczaj nie zdajemy sobie sprawy, że w ogóle zachodzi.

Sygnały z mózgu docierają do mięsni zawiadujących czynnościami mowy i odpowiedzialnych za rożne elementy procesu mówienia. Kiedy mówimy, stale przekazywane są sygnały, regulujące i koordynujące proces mowy, by słowa wypowiadane były z odpowiednim akcentem, brzmieniem i precyzją, aby mowa była głośna lub cicha.

1. Płuca. Są odpowiedzialne za wypychanie powietrza ku górze przez tchawicę i krtań, a następnie przez nos i usta. Duży mięsień rozciągający się poprzecznie tuż pod klatką piersiową, nazywamy przeponą, ułatwia kontrolę ilości i szybkości wydychanego powietrza.
2. Krtań. Powietrze przepływa między strunami głosowymi, znajdującymi się w krtani. Są to dwie cienkie błony, które można ściągnąć, tak by powietrze przepływało tylko przez wąską szczelinę między nimi. Siła powietrza przeciskającego się przez tę szczelinę powoduje drzenie strun głosowych i to właśnie te wibracje umożliwiają powstanie dźwięku. Im ściślej ściągnie się struny głosowe, tym wyższy ton ma powstały dźwięk. Minimalne wahania w napięciu tych strun powodują naturalne podwyższenie i zmianę intonacji, na przykład na końcu zdania.
3. Gardło, jama ustna i nosowa. Dzięki swym zmiennym kształtom oraz drodze, którą musi pokonać przepływające powietrze, regulują one brzmienie dźwięku wydobywającego się ze strun głosowych.
4. Wargi, język i żuchwa. Ich wspólne ruchy tworzą konkretne dźwięki samogłosek i spółgłosek w mowie, czyli "artykulację" mowy. Wpływają też na brzmienie wytwarzanych dźwięków.